Merkez Bankası’nın 6 ayda bir yayımladığı Finansal İstikrar Raporu’nda yer alan veriler şirketlerin borç yükünün katlanarak büyüdüğünü gösterdi. Firmaların TL kredilerinin yurt içi hasıla içindeki payının düştüğü belirtilen raporda; TL faizinin yüksek olması, kurdaki yatay seyir ve ülke risk priminin düşmesi nedeniyle şirketlerin sadece uluslararası tahvil piyasalarından değil, yurt içi bankalardan da döviz cinsi borçlanmaya başladığına yer verildi. Rapora göre, reel sektör firmalarının toplam finansal yükümlülüğü Şubat 2024 itibarıyla yıllık yüzde 53.9 oranında büyüme ile 12 trilyon 598 milyar TL’ye ulaştı. Söz konusu tutarın 9 trilyon 143 milyar TL’si yurt içi krediler, 3 trilyon 172 milyar TL’si (101.9 milyar dolar) yurt dışı krediler ve 282.5 milyar TL’si (9.1 milyar dolar) yurt dışında ihraç edilen tahvillerden oluştu.
‘YÜZDE 2’ FREN OLUR
Yurt içi kredilerin 5 trilyon 632 milyar TL’si TL cinsi krediler, 3 tirlyon 511 milyar TL’si ise döviz cinsi kredilerden oluştu. Böylelikle Şubat 2023’teki 222.2 milyar dolarlık seviyeden Eylül 2023’te 213.9 milyar dolara gerileyen yabancı para krediler toplamı, Şubat 2024 itibarıyla yeniden 223.8 milyar dolara çıktı. Raporda, Merkez Bankası’nın 23 Mayıs 2024 tarihinde döviz kredilere uyguladığı yüzde 2 büyüme kısıtı hatırlatıldı ve borçluluktaki artışın daha ılımlı bir seyir izlemesi beklendiği kaydedildi. Raporda, reel sektörün net döviz açık pozisyonunun Eylül 2023’ten bu yana artış eğilimine geçtiğine işaret edildi. Uzun vadede reel sektörün 2018 yılı sonunda 173 milyar dolar olan net açık pozisyonu, 2024 yılı Şubat ayı itibarıyla 89 milyar dolar gerileyerek 84.8 milyar dolar olarak gerçekleşti.
49 bin firmanın döviz riski var
Merkez Bankası raporunda, firma sayısı açısından incelendiğinde, döviz kredisi bulunan firma sayısı 15 milyon dolar altı ve üstü gruplar için 2023 yılına kadar gerilerken, bu rakamın son dönemde artış gösterdiği de not edildi. Raporda paylaşılan grafiğe göre döviz riski 15 milyon dolardan düşük olan firma sayısı 24 bine yükselirken, döviz riski 15 milyon dolardan yüksek firmalar sayısı 25 bine yükseldi. Böylece döviz riski buluanan firma sayısı toplam yaklaşık 49 bine yükseldi.
