Reuters’in haberine göre, Rusya ve Ukrayna, Karadeniz’de gemi taşımacılığının güvenliğini sağlamaya yönelik bir anlaşma üzerinde Türkiye ile iki ay boyunca pazarlık yaptı ve Ankara tarafından açıklanacak bir metin üzerinde anlaşmaya vardı. Ancak Kiev aniden çekildi.
Mart ayında “Karadeniz’de ticari gemi taşımacılığının güvenliğini sağlamaya yönelik” bir anlaşmaya varıldı ve Ukrayna anlaşmayı resmi olarak imzalamak istemese de Kiev, Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın anlaşmayı bir önceki gün 30 Mart’ta açıklamasına onay verdi. Kaynaklar, kritik bölgesel seçimlerin olduğunu söyledi. Haberde konuşan kaynaklardan bir tanesi, “Ukrayna son dakikada aniden çekildi ve anlaşma bozuldu” dedi. Diğer kaynakların da bu bilgiyi doğruladığı belirtilirken, konuyla ilgili olarak Rusya, Ukrayna ve Türkiye ise yorum yapmaktan kaçındı.
SEBEP BİLİNMİYOR
Ukrayna’nın neden çekildiğini henüz belli olmadı. Reuters’e konuşan kişiler, Kiev’in kararına neyin sebep olduğunu bilmediklerini söyledi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy Şubat ayında yaptığı açıklamada, ABD’nin yeni askeri yardımı olmadan Ukrayna’nın, Romanya ve Bulgaristan yakınındaki Batı Karadeniz kıyılarını kapsayan Karadeniz nakliye koridorunu savunamayacağını söyledi. Anlaşmayla ilgili gizli diplomasinin sürdürüldüğü belirtilirken, Birleşmiş Milletler Sözcüsü Stephane Dujarric, “Karadeniz’de seyrüsefer özgürlüğünün galip geleceğini hâlâ umuyoruz.” yorumunu yaptı.
Türkiye ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesinden bu yana bazı bölgelerde deniz savaşı bölgesine dönüşen Karadeniz’de ticari gemiciliğin daha özgürce seyretmesi için aylardır çalışıyor. Karadeniz, hem Rusya hem de Ukrayna için tahıl, gübre ve petrol gibi dökme ürünleri dünya pazarlarına ulaştırmak için önemli bir rota; ancak deniz taşımacılığı hacimleri savaştan bu yana önemli ölçüde düştü.
RUSYA-UKRAYNA GÖRÜŞMELERİ
Anlaşma metninde, Türkiye’nin “arabuluculuk çabalarının bir parçası olarak” Ukrayna ve Rusya ile “Karadeniz’de ticari gemilerin serbest ve güvenli seyrüseferinin sağlanması konusunda” anlaşmalara uygun olarak anlaşmaya vardığı belirtiliyor. Neredeyse 30 Mart’ta duyurulan anlaşmaya göre, hem Moskova hem de Kiev, Karadeniz’deki ticari gemilere güvenlik garantileri sunacak, boş oldukları veya askeri olmadıklarını ilan ettikleri sürece onlara saldırmamayı, onlara el koymamayı veya arama yapmamayı taahhüt edeceklerdi.
Taslak anlaşmada “Bu garantiler savaş gemileri, askeri mal taşıyan sivil gemiler (Tarafların uluslararası misyonlar çerçevesinde üzerinde mutabakata vardığı deniz taşımacılığı hariç) için geçerli değildir” denildi.
Taslakta, “Türkiye Cumhuriyeti, anlaşmaya Türkiye Cumhuriyeti’nin arabuluculuğuyla varıldığı ve uygulamaya konduğu konusunda BM Genel Sekreterini bilgilendirir.” denildi.
Türkiye ve Birleşmiş Milletler, Temmuz 2022’de imzalanan ve yaklaşık 33 milyon mt Ukrayna tahılının güvenli bir şekilde Karadeniz’e ihraç edilmesine olanak tanıyan bir anlaşma olan Karadeniz Tahıl Girişimi’ne arabuluculuk yapmaya yardımcı oldu.
Rusya, kendi gıda ve gübre ihracatının ciddi engellerle karşılaşmasından şikayet ederek Temmuz 2023’te anlaşmadan çekildi.
patronlardunyasi.com
